Νοιάζομαι: 

Οι μαθητές ασχολήθηκαν με τις πλαστικές συσκευασίες τροφίμων. 

Τα προβλήματα που τους απασχόλησαν ήταν: 

α. Είναι ασφαλής η χρήση πλαστικών συσκευασιών για τα τρόφιμα; 

β. Μπορούμε να μειώσουμε το ποσοστό των πλαστικών συσκευασιών και αν ναι με ποιον τρόπο; 

Οι μαθητές εκπόνησαν:

• Ασκήσεις παρατήρησης και καταγραφής των πλαστικών συσκευασιών που χρησιμοποιούνται για τα τρόφιμα, 
• Αναγνώρισης της σήμανσης των πλαστικών συσκευασιών και καταγραφής των ιδιοτήτων των υλικών αυτών. 
• Ιστοεξερεύνηση για φιλικές προς το περιβάλλον συσκευασίες τροφίμων καθώς και για εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό.

Η ερώτηση που προσέλκυσε το ενδιαφέρον των μαθητών ήταν για τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της δημιουργίας φιλικών προς το περιβάλλον υλικών συσκευασίας. 

Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν έντεκα μαθητές της Α΄Λυκείου (15 χρονών) που συμμετείχαν στον όμιλο Φυσικών Επιστημών STEM . 

Μαθαίνω:  

Στο βήμα αυτό οι μαθητές απάντησαν στα ερευμητικά ερωτήματα: 

1. Είναι τα βιοπλαστικά η λύση στο πρόβλημά μας, 
2. Ποιες ιδιότητες των πλαστικών τα έχουν καταστήσει αναγκαία στην ζωή μας; 

iii. Είναι οικονομικά συμφέρουσα η παρασκευή βιοπλαστικών; 

Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις: 

Χημείας: για τον πολυμερισμό, τη δομή των μακρομορίων, των χημικών δεσμών (ομοιοπολικών και δεσμών υδρογόνου), 

Βιολογίας: δομή του κυττάρου-κυτταρίνη- πρωτεϊνες 

Περιβαλλοντική εκπαίδευση: Κυκλική οικονομία, προστασία περιβάλλονος

Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν: 

• πειραματισμού, εκτέλεσης πειραμάτων, καταγραφής των αποτελεσμάτων και αξιολόγησης αυτών. Έλεγξαν πειραματικά και επιβεβαίωσαν τις ιδιότητες των πολυμερών υλικών που τα καταστούν αναγκαία στην καθημερινότητά μας (αντοχή στη μηχανική και θερμική καταπόνηση, θερμομονωτικότητα, ελαστικότητα κ.ά.). Επίσης, έφτασαν στον σχεδιασμό πειραματικών διαδικασιών και στην επαλήθευσή τους.
• ανάλυσης δεδομένων, συζήτηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων, σύνταξη συμπερασμάτων. Μπόρεσαν να ελέγξουν και να αποδείξουν ότι η παρασκευή βιοπλαστικού από τρόφιμα δεν είναι μια οικονομικά συμφέρουσα διαδικασία. 
• Καλλιέργησαν τις ψηφιακές τους δεξιότητες, δημιούργησαν παρουσιάσεις.
• Καλλιέργησαν τις λεκτικές τους δεξιότητες, μετάφρασαν τις παρουσιάσεις τους στα Αγγλικά καθώς υπήρξε συνεργασία με σχολείο της Ισπανίας
• Καλλιέργησαν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, τα πειράματα και οι εργασίες έγιναν όλα ομαδοσυνεργατικά. Επίσης, όλες οι εργασίες παρουσιαζόταν στην ολομέλεια και αξιολογούνταν από τους συμμαθητές τους και από τον εκπαιδευτικό. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν: 

• Παρουσιάσεις.
• Ιστοσελίδα για προβολή των εργασιών τους. 
• Παρουσίασαν την έρευνά τους κατά την επίσκεψη στο ΕΛΜΕΠΑ .
• Παρουσίασαν τις εργασίες σε συνάντηση on line με σχολείο συνεργασίας της Ισπανίας.
• Παρουσίασαν την έρευνά τους στο μαθητικό συνέδριο Connect στην Ελλάδα.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα είναι ενσωματωμένη  στο στο πρόγραμμα σπουδών της Χημείας Β΄Λυκείου. Ήταν χρήσιμο και καινότομο καθώς προσφέρει μια διαφορετική προσέγγιση της διδακτικής διαδικασίας. Δεν υπάρχει αντίστοιχο σενάριο και φύλλο εργασίας στο πρόγραμμα σπουδών του Υπουργείου Παιδείας. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη σε άλλους εκπαιδευτικούς επειδή προσφέρει διερευντική μέθοδο διδασκαλίας μιας θεματικής που διδάσκεται μέχρι σήμερα δασκαλοκεντρικά. Επίσης, προσφέρει φύλλα εργασίας μαθητή και οδηγό καθηγητή που μπορούν να προσαρμοστούν σε κάθε τύπο σχολείου, Γενικού ή Επαγγελματικού Λυκείου. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από: 

[ χ ] Διεύθυνση του σχολείου  .  

[   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο   [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  

[ χ ] Άλλο:  Τους γονείς των μαθητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές αξιολόγησαν το πρόγραμμα πολύ θετικά. Δήλωσαν ότι η εμπειρία αυτή ήταν μοναδική και θα ήθελαν να ξανασυμμετάσχουν σε αντίστοιχο πρόγραμμα. Επίσης, σημείωσαν ότι απέκτησαν πολλές γνώσεις ως προς τα πολυμερή υλικά και τις εφαρμογές τους.  Αξίζει να αναφερθούν οι παρακάτω παρατηρήσεις των μαθητών: «νοιώθω πιο σίγουρος για τον εαυτό μου μέσα στο εργαστήριο, δεν φοβάμαι να πειραματιστώ», «τελικά η λύση δεν είναι τα βιοπλαστικά, αλλά η ανακύκλωση»

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[   ] ενασχόληση των οικογενειών   [   ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [  χ ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρίνηστε: 

• Οι μαθητές μέσω τις έρευνας ενημερώθηκαν για επιχειρήσεις που δημιουργούν προϊόντα συσκευασίας τροφίμων φιλικά προς το περιβάλλον. Οπότε και αποφάσισαν να δημιουργήσουν την δική τους εικονική επιχείριση που δραστηριοποιείται στον τομέα αυτόν.  Διαφαίνεται ήδη με αυτήν την κίνηση η ροπή σε σταδιοδρομία προσανατολισμένη σε αυτόν τον τομέα. 
• Επιπλέον μετά από την ενημέρωση από τους επιστήμονες πολλοί μαθητές έκφρασαν την επιθυμία να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε τομείς έρευνας που συνδέονται με τη ΝΝΤ και τα πολυμερή. 

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ανέλαβαν να εντοπίσουν προβλήματα τα οποία θα μπορούσαν να λυθούν με την χρήση νέων τεχνολογιών και ειδικότερα με ρομποτική.  Συζήτησαν με τους γονείς του ποια είναι η γνώμη τους για την χρήση των νέων τεχνολογιών και της ρομποτικής (θετικά και αρνητικά στοιχεία).  Εντόπισαν αυτοματισμούς που εφαρμόζονται και χρησιμοποιούν σε συσκευές μέσα στο σπίτι τους, αυτοματισμούς που εφαρμόζονται σε συσκευές έξω από το σπίτι τους. Προσδιόρισαν την θετική και αρνητική εφαρμογή της ρομποτικής για τον άνθρωπο. Εξειδίκευσαν σε ένα πραγματικό πρόβλημα όπως που θα μπορούσε να εφαρμοστεί μια ρομποτική παλάμη στην υπηρεσία του ανθρώπου (στην ιατρική, σε άτομα με ειδικές ανάγκες, στα ρομπότ). Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν 10 μαθητές της Α΄ και της Β΄ Τάξης Επαγγελματικού Λυκείου ηλικίας 16 – 17 ετών.

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις προγραμματισμού (κώδικα σε γλώσσα προγραμματισμού), σχεδίαση τρισδιάστατων κατασκευών και εκτύπωσης με 3D εκτυπωτή και ηλεκτρονικής. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν να μάθουν να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά, να προγραμματίζουν σε περιβάλλον εξομοίωσης στην πλατφόρμα tinkercad και σε πραγματικό περιβάλλον να χρησιμοποιούν αισθητήρες, να κινούν μοτέρ και σέρβο κινητήρες. Να εφαρμόζουν γνώσεις φυσικής , μηχανικής, ηλεκτρολογίας, ηλεκτρονικής και πληροφορικής. Επίσης απέκτησαν γνώσεις και εμπειρίες από την επαφή με επιστήμονες και επαγγελματίες στον χώρο της πληροφορικής. Παράλληλα ενισχύθηκε η δημιουργικότητα και η ανάπτυξη πολλαπλών λύσεων στα προβλήματα, η κριτική σκέψη, η ομαδοσυνεργατική εργασία και η μάθηση μέσω βιωμάτων, ο σχεδιασμός λύσεων και η επίλυση προβλημάτων που εγείρουν ηθικά ζητήματα μετά από αντίστοιχο προβληματισμό.

Δρω: Οι μαθητές σε συνεργασία με τον επιστήμονα έδωσαν ερωτηματολόγιο στους γονείς του για να το απαντήσουν από κοινού σχετικό με τις τεχνολογίες και την θετική ή αρνητική επίδραση στην ζωή των ανθρώπων. 

Οι μαθητές σχεδίσανα τμήματα της τρισδιάστατης κατασκευής ή τα συνέλεξαν από το διαδίκτυο και τα τροποποιησαν κατάλληλα. Μια ομάδα ασχοληθηκε με αυτό το κομμάτι. Μια δεύτερη εκτυπώσε τα τρισδιάστατα μοντέλα στο εκτυπωτή του σχολείου μας διαλέγοντας τα κατάλληλα υλικά PLA, ABS, Nylon (ελαστικό υλικό). Μια τρίτη ομάδα συναρμολογησε τα αντικείμενα και ασχοληθηκε και με το ηλεκτρονικό κύκλωμα του ρομπότ. Όλες οι ομάδες συμβάλαν στον προγραμματισμό και στην συγγραφή του κώδικά.

Η τελική κατασκευή θα ηταν η δημιουργία μιας ρομποτικής παλάμης η οποία επικοινωνεί ενσύρματα με ένα γάντι με αισθητήρες κάμψης. Φορώντας κάποιος το γάντι μπορεί να δίνει κίνηση στην ρομποτική παλάμη από απόσταση. 

Τέλος δημιουργήσαν μια αφήσα και ένα βίντεο το οποίο παρουσιάζει την κατασκευή τους. Παρουσίασαν το ρομπότ τους σε όλους τους μαθητές του σχολείου στο αμφιθέατρο το σχολείου στο τέλος της σολικής χρονιάς όπως και στους μαθητές των συστεγαζόμενων σχολείων Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο επιτρέποντας στα παιδιά τους να χρησιμοποιήσουν το γάντι και να παίξουν με αυτό. Τέλος συμμετείχαν στο συνέδρειο του Connect και παρουσίασαν σε άλλα σχολεία την κατασκευή τους.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών και υλοποιήθηκε μετά το σχολείο στο εργαστήριο της πληροφορικής. Ήταν μια προτότυπη και καινοτόμα δρατηριότητα που από την πρώτη στιγμή εντυποσίασε τους μαθητές. Έλυνε ένα πραγματικό πρόβλημα π.χ. ρομποτική παλάμη σε ανθρώπους με αναπηρία. Το αποτέλεσμα εντυποσίασε τόσο τα παιδιά δημιουργούς όσο και τα υπόλοιπα παιδιά της σχολικής μας κοινότητας καθώς και τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήμη για άλλους εκπαιδευτικούς επειδή μεσω αυτής γίνεται ανταλλαγή γνώσεων, ιδεών και πληροφοριών και δεξιοτητων. Επιτυγχάνεται συνεργασία μεταξύ των εκπαιδετικών και επωφελούνται από τους ανοικτούς εκπαιδευτικούς πόρους όταν έχουν πρόσβαση σε αυτό το υλικό. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [Χ] Διεύθυνση του σχολείου  [Χ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                      [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [ X ] Άλλο:  Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές απέκτησαν γνώσεις που αφορούν την χρήση των ρομπότ στην υπηρεσία του ανθρώπου, τα θετικά και τα αρνητικά αποτελέσματα αυτής ης χρήσης. Επίσης γνώσεις χρήσης αισθητήρων, σέρβο κινητήρων και προγραμματισμού του μικροελεγκτή Arduino. Απέκτησαν δεξιότητες κατασκευής ηλεκτρονικών κυκλωμάτων και ικανότητες κόλλησης ηλεκτρονικών στοιχείων με κολλητήρι. Επίσης έμαθαν να σχεδιάζουν τρισδιάστατα σχέδια και να τα εκτυπώνουν με τον 3D εκτυπωτή. 

Όλοι οι συμμετέχοντες στην σχολική δράση  ήταν συνεργάτες ώστε ο καθένας είχε κάτι να προσφέρει και κάτι να μάθει. Καλλιεργήθηκε λοιπόν η συνεργατική μάθηση και δόθηκαν ευκαιρίες για ανάδειξη της δημιουργικότητας τους. Δόθηκε μεγάλη αξία στην έρευνα, την κριτική σκέψη και τη συζήτηση ώστε να βοηθηθούν οι  μαθητές να διακρίνουν, να συγκρίνουν, να βρίσκουν εναλλακτικές διαδρομές, να κατασκευάζουν και να τροποποιούν, να σχεδιάζουν και να δημιουργούν.

Οι μαθητές βοηθήθηκαν να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και θετικές στάσεις απέναντι στην επιστήμη  και να κατανοήσουν τη μάθηση ως ένα μέσο για την ενεργή συμμετοχή τους σε προσπάθειες για την ευημερία της τοπικής κοινότητας και ευρύτερα της κοινωνίας.

Από την πρώτη στιγμή η ενασχόληση τους με το προτζεκτ τους έδωσε πολύ μεγάλη χαρά και γέλιο, ευχαρίστηση και ικανοποίηση, «εργαλεία» χρήσιμα για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων που αντημετωπίζουν γενικότερα στο περιβάλλον του σχολείου. Μέσα από το παιχνίδι της ρομποτικής ξεπεράστηκαν οι αναστολές, ενισχύθηκε η αυτοπεποίθηση και ο σεβασμός στους άλλους. 

Ως παράδειγμα, μια  μαθήτρια ανέφερε «εντυποσιάσθηκα όταν είδα το ρομποτικό χέρι να αποκτάει ζωή και να εκτελεί τις εντολές του κώδικα που γράψαμε. Δεν πίστευα πρίν πως θα μπορούσα να καταφέρω κατι τόσο πολύ εντυποσιακό» 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[ X] ενασχόληση των οικογενειών   [ X ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [X] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Με την βοήθεια και την υποστήριξη του επιστήμονα οι γονείς συνεργάσθηκαν με τα παιδιά τους και ανακάλυψαν  εφαρμογές των επιστιμών και των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητα τους. Στην ομάδα μας είχαμε τρία υπέροχα κορίτσια που με τον ενδιαφέρον τους και την δημιουργικότητα τους πολλέ φορές έδωσαν λύσεις στην ομάδα. Πολλά παιδιά εξέφρασαν την αγάπη στην ρομποτική και το ενδιαφέρον τους να ακολουθήσουν στο μέλλον επάγγελμα σχετικό με τους αυτοματισμούς και τον προγραμματισμό.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές αφού βγήκαν βόλτα στη γειτονιά τους παρατήρησαν και κατέγραψαν διάφορα προβλήματα και στη συνέχεια τα κατηγοριοποίησαν. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν οι 38 μαθητές των δύο τμημάτων της  Ε’ τάξης. 

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν ήδη κατεκτημένες αλλά και απέκτησαν πολλές νέες γνώσεις για το Φως και τις ιδιότητές του, αλλά και πώς μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε μέσω της φωτογραφικής μηχανής για να αποτυπώσουμε προβλήματα του τόπου μας. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν:

Α. Δεξιότητες μάθησης 21ου αιώνα (4cs): κριτική σκέψη, επικοινωνία, συνεργασία, δημιουργικότητα

Β. Δεξιότητες για την Κοινωνική Ζωή:  κοινωνικές δεξιότητες, ενσυναίσθηση και ευαισθησία, πολιτειότητα, υπευθυνότητα

Γ. Ψηφιακή μάθηση 21ου αιώνα (4cs σε ψηφιακό περιβάλλλον): ψηφιακή επικοινωνία, ψηφιακή δημιουργικότητα, συνδυαστικές δεξιότητες ψηφιακής τεχνολογίας, επικοινωνίας και συνεργασίας

Δ. Δεξιότητες της Τεχνολογίας: δεξιότητες δημιουργίας και διαμοιρασμού ψηφιακών δημιουργημάτων, δεξιότητες παραγωγής περιεχομένου  σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα

Ε. Στρατηγική σκέψη: οργανωσιακή σκέψη, μελέτη περιπτώσεων, επίλυση προβλημάτων, πλάγια σκέψη, δραστηριότητες STEAM

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές πρότειναν λύσεις μέσα  α) από την κατασκευή ενός μοντέλου έξυπνης πόλης, β) μιας εφαρμογής για κινητό γ) ενός πράσινου πλακακιού για κάθετους κήπους και  δ) ενός online περιοδικού. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι τόσο από τη σχολική κονότητα, όσο και από τους γονείς τους αλλά και από την τοπική κοινωνία. Την όλη δράση την παρουσίασαν στο μαθητικό συνέδριο του Connect.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η  όλη δράση ήταν απόλυτα ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν καινοτόμα και αποτελεσμάτική αφού μας άφησε με πολλές γνώσεις και δεξιότητες καθώς μέσω αυτής οι μαθητές υιοθέτησαν νέες στάσεις αντιμετώπισης της καθημερινότητας και τους δίδαξε πώς να αντιμετωπίζουν ένα θέμα σφαιρικά μελετώντας όλες τις οπτικές του. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη και προκλητική  για άλλους δασκάλους επειδή μέσω αυτής όλοι γινόμαστε κοινωνοί μια νέας «σχολικής» τάξης πραγμάτων. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [  ✓] Διεύθυνση του σχολείου  [  ✓] σχολικός σύλλογος/δίκτυο [✓ ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ✓] Άλλο:  γονείς

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν απόλυτα συνεργάσιμοι. Σε όλα τα στάδια είχαν τον κυρίαρχο ρόλο, είχαν προτάσεις, αναλάμβαναν πρωτοβουλίες και λειτουργούσαν αποτελεσματικά. Δρούσαν με ενθουσιασμό και βασίζοταν στην επιστημονική μεθοδολογία και σκέψη. Στο τέλος ήταν όλοι περήφανοι με τα αποτελέσματα του προγράμματος και ζητούσαν την προώθηση και τη διάδοση της δουλειάς τους. 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[ ] ενασχόληση των οικογενειών   [   ✓]  συμμετοχής των κοριτσιών    [  ✓ ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρίνηστε: __________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ασχολήθηκαν με ένα πραγματικό πρόβλημα, τη ρύπανση από τα μικροπλαστικά, και τις συνέπειες αυτής στους οργανισμούς. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν συνολικά 34, ηλικίας 13-14 ετών και από τα τμήματα Β1, Β2, Γ3. 

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για τον τρόπο αποσύνθεσης των πλαστικών και τον σχηματισμό μικροπλαστικών, για την παρουσία μικροπλαστικών σε προϊόντα καθημερινής χρήσης, για την διασπορά τους στο περιβάλλον (χημεία), για την μεταφορά τους από το περιβάλλον στους οργανισμούς μέσω της τροφικής αλυσίδας και τις συνέπειες αυτής (βιολογία). Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν γνωστικές με τη χρήση της αγγλικής γλώσσας, αναζήτηση πληροφοριών για το θέμα των μικροπλαστικών ενισχύοντας τις γνώσεις τους στις φυσικές επιστήμες, ανάλυση δεδομένων, λήψη και σύνταξη συμπερασμάτων. Επίσης εξασκήθηκαν σε ανώτερης τάξης δεξιότητες όπως η εικονογράφηση, η συγγραφή, η μουσική επένδυση ψηφιακού υλικού, η ανάπτυξη του επιστημονικού τρόπου σκέψης και ο συνδυασμός γνώσεων για την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα και δεξιοτητες STEM αφού σχεδιάσαν φίλτρο πλυντηρίου. Επιπλέον ανάπτυξαν ψηφιακές δεξιότητες αφού δημιούργησαν ψηφιακό υλικό. Τέλος κοινωνικές δεξιότητες, αφού οι μαθητές συνεργάστηκαν σε όλα τα στάδια της υλοποίησης του προγράμματος.

 Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν ένα ψηφιακό κωμικογράφημα, ένα διαφημιστικό σποτ, ένα φίλτρο που μπορεί να τοποθετηθεί στο πλυντήριο για τη συλλογή των μικροπλαστικών, μια συνέντευξη, κατασκευές από ανακυκλώσιμα υλικά. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από τις υπεύθυνες καθηγήτριες. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν σχετική με τη Χημεία και τη Βιολογία για λόγους που περιγράφηκαν παραπάνω, αλλά παράλληλα τα παιδιά εξασκηθήκαν και στα αγγλικά και εμπλούτισαν το λεξιλόγιό τους αφού παρήγαγαν υλικό στα αγγλικά. Τα προϊόντα που παρήχθησαν ήταν χρήσιμα διότι μπορεί να αποτελέσουν πηγή ενημέρωσης και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης για άλλους, ήταν καινοτόμα γιατί είναι πρωτότυπο υλικό το οποίο αξιοποιεί και καλλιεργεί πολλές δεξιότητες. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη και προκλητική για άλλους δασκάλους επειδή μπορεί να εγείρει το ενδιάφερον τους για θέματα, να αποτελέσει πρόκληση για επέκταση του θέματος με νέες δράσεις π.χ. στα μικροπλαστικά θα μπορούσε κάποιος να μελετήσει πώς μεταφέρονται μέσω του αέρα και του εδάφους στους οργανισμούς. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [Χ  ] Διεύθυνση του σχολείου  [ Χ  ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                      [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν ενθουσιασμένοι, συμμετείχαν με συνέπεια, προθυμία και αμέριστο ενδιαφέρον στην υλοποίηση των δράσεων και ήρθαν πιο κοντά στις φυσικές επιστήμες και στον επιστημονικό τρόπο σκέψης. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε: «Εμπνεύστηκα από τα λόγια που άκουσα απέκτησα ιδέες για λύσεις τις οποίες κάποια στιγμή ελπίζω να αποτελούν καθημερινή πρακτική. Πήρα κίνητρο ώστε να προσέχω παραπάνω το περιβάλλον στην καθημερινότητα μου. Απέκτησα μια φωνή στο κεφάλι μου η οποία μου λέει να προσέχω και να ενεργοποιηθώ άμεσα και στο μέλλον. Ακόμη θα ήθελα να υπάρχουν τακτικές συναντήσεις και συνεδριάσεις έτσι ώστε στο ευαισθητοποιούμαστε συχνά   για την προστασία του περιβάλλοντος. Γενικότερα εντυπωσιάστηκα και έμεινα άφωνος  με το όσα μάθαμε, κατάλαβα ότι είχα ευθύνη και το ότι όλοι πρέπει να δράσουμε. Ελπίζω πως μια μέρα θα λύσουμε τα θέματα του περιβάλλοντος».

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[ Χ  ] ενασχόληση των οικογενειών   [   ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [Χ   ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρινίστε: 

Δόθηκαν θέματα για συζήτηση στο σπίτι σχετικά με τη διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων των οικογενειών και οι εργάστηκαν και έκαναν πολυτροπικές εργασίες στο συγκεκριμένο θέμα.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές αναρωτήθηκαν εάν η ταχεία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση μεγάλων προβλημάτων της περιοχής, της χώρας ή του πλανήτη μας. Αφού παρακολούθησαν εισαγωγικά βίντεο για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Μηχανική Μάθηση, αντάλλαξαν εντυπώσεις και απόψεις για τις εφαρμογές της. Στη συνέχεια, μετέφεραν τη συζήτηση στα σπίτια τους, εμπλέκοντας όλα τα μέλη της οικογένειας. Επιστρέφοντας στο σχολείο, κατέγραψαν και συζήτησαν τις εμπειρίες τους. Στις δραστηριότητες συμμετείχαν 60 μαθητές, ηλικίας 12-13 ετών: τα κορίτσια και τα αγόρια της Α Γυμνασίου του σχολικού έτους 2022-23.

Μαθαίνω:  Οι μαθητές πειραματίστηκαν με διάφορες εφαρμογές αναγνώρισης εικόνων, συζήτησαν για τη Μηχανική Όραση και δημιούργησαν ζωγραφιές εμπνευσμένες από όσα έμαθαν. Προβληματίστηκαν για το πώς θα μπορούσε η Τεχνητή Νοημοσύνη να συμβάλει στον καθαρισμό των θαλασσών και εκπαίδευσαν ένα εικονικό ρομποτικό υποβρύχιο να διακρίνει τα ζώα της θάλασσας από τα θαλάσσια απορρίμματα. Μοιράστηκαν όσα έμαθαν με τις οικογένειές τους, κατέγραψαν τις απόψεις τους, και ετοίμασαν ερωτήματα για τον επιστήμονα.

Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με τον Δρ. Αναστάσιο Δήμου, Μεταδιδακτορικό Ερευνητή στο Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (IΠΤΗΛ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). O κ. Δήμου παρουσίασε ποικίλες εφαρμογές της Μηχανικής Μάθησης που βελτιώνουν, όχι μόνο την καθημερινή ζωή μας, αλλά και το έργο εντοπισμού και διάσωσης θυμάτων φυσικών καταστροφών.

Κατά την ολοκλήρωση αυτής της φάσης, οι μαθητές συζήτησαν πιθανούς τρόπους αξιοποίησης όσων έμαθαν, για την προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος. Εκπαίδευσαν ένα μοντέλο Μηχανικής Μάθησης ώστε ν’ αναγνωρίζει 5 είδη άγριων ζώων, προγραμμάτισαν σε Scratch μια εφαρμογή που μετράει πόσα ζώα αναγνωρίζει από κάθε είδος, παρατήρησαν τη συμπεριφορά της, και συζήτησαν θέματα αξιοπιστίας, ηθικής και μεροληψίας των εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης.

Συμπερασματικά, οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη, τη Μηχανική Μάθηση και  τη Μηχανική  Όραση, για τον Προγραμματισμό σε Scratch, καθώς και για τα Περιβαλλοντικά προβλήματα που προκύπτουν από την ανθρώπινη παρέμβαση. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν ήταν η ανταλλαγή συλλογισμών και ερωτημάτων με προφορικό και γραπτό λόγο, η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης για την ταχύτερη ολοκλήρωση μιας ζωγραφιάς, η διατύπωση κατάλληλων περιγραφών (prompts) σε εφαρμογές γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, η κριτική αξιολόγηση των παραγόμενων αποτελεσμάτων, η συλλογή κατάλληλων δεδομένων για την εκπαίδευση μοντέλων μηχανικής μάθησης και ο προγραμματισμός εφαρμογών που αξιοποιούν τέτοια εκπαιδευμένα μοντέλα.  

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές εκπαίδευσαν ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης ώστε ν’ αναγνωρίζει 3 είδη φωτογραφιών και προγραμμάτισαν σε περιβάλλον Scratch ένα εικονικό drone με στόχο να αξιοποιεί το εκπαιδευμένο μοντέλο για να αναγνωρίζει φωτογραφίες αποψίλωσης δασών. Η τελευταία δραστηριότητα εκπονήθηκε ατομικά. Οι δραστηριότητες προετοιμασίας των προηγούμενων φάσεων περιλάμβαναν τόσο ατομικές όσο και ομαδικές δραστηριότητες, και αρκετές από αυτές υποστηρίχθηκαν και από τις οικογένειες των μαθητών.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ενσωματώθηκε στο σχολικό πρόγραμμα καθώς είναι συμβατή με τα Νέα Προγράμματα Σπουδών Γυμνασίου. Ήταν μια ενδιαφέρουσα, χρήσιμη και θετική εμπειρία, και για την εκπαιδευτικό και για τους μαθητές. Έδωσε την ευκαιρία στα παιδιά να ανταλλάξουν και να εμπλουτίσουν γνώσεις και δεξιότητες που είχαν αποκτήσει εμπειρικά για την τεχνητή νοημοσύνη, να συζητήσουν με τις οικογένειές τους θέματα επιστήμης, τεχνολογίας και περιβάλλοντος, να θέσουν τα ερωτήματά τους σε έναν επιστήμονα ερευνητή, να επικοινωνήσουν τους προβληματισμούς και τις ιδέες τους. Η διαθεματική προσέγγιση που ακολουθήθηκε ενίσχυσε το ενδιαφέρον των μαθητών και  συνέδεσε την σχολική αίθουσα με ζητήματα και καταστάσεις του σύγχρονου κόσμου και της πραγματικής ζωής. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη και για άλλους εκπαιδευτικούς, επειδή τοποθετεί τη εκπαιδευτική πράξη σε ένα νέο πλαίσιο, συνδέοντάς την με τον πραγματικό κόσμο, και εμπλέκοντας την οικογένεια και την ευρύτερη κοινότητα ως αρωγούς στη μαθησιακή διαδικασία. Η σταδιακή ενσωμάτωση αυτής της πρακτικής και σε άλλα θεματικά αντικείμενα μπορεί να προσφέρει νέα κίνητρα μάθησης και δημιουργίας για όλους τους εμπλεκόμενους στην διδακτική πράξη.

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [✔] Διεύθυνση του σχολείου  [   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                      [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ενεπλάκησαν ενεργά στις περισσότερες δραστηριότητες. Έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη χρήση ψηφιακών εργαλείων που αξιοποιούν τεχνητή νοημοσύνη, στη διατύπωση ερωτημάτων για τον επιστήμονα, και στην εκπαίδευση των μοντέλων μηχανικής μάθησης. Οι προτάσεις και οι ιδέες των παιδιών τροποποίησαν και εμπλούτισαν την υλοποίηση του αρχικού σεναρίου σε αρκετές περιπτώσεις.

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[✔] ενασχόληση των οικογενειών   [✔]  συμμετοχής των κοριτσιών    [✔] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρινίστε: Όλο το υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν διαθέσιμο στην διαδικτυακή πλατφόρμα της ηλεκτρονικής τάξης, ώστε να μπορούν να το μελετήσουν οι μαθητές μαζί με τις οικογένειές τους. Επιπλέον, τα σχετικά κείμενα και οι εργασίες δόθηκαν και σε έντυπη μορφή. Στις σχετικές συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν, οι μαθητές αντάλλαξαν εμπειρίες για τη θέση των οικογενειών τους σε ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης και επιχειρηματολόγησαν πάνω στις διαφορετικές απόψεις. Το 66% των συμμετεχόντων δήλωσαν στο ερωτηματολόγιο λήξης πως η οικογένειά τους πιστεύει ότι η επιστήμη θα είναι σημαντική για το μέλλον τους. Επίσης, οι δραστηριότητες φάνηκαν ενδιαφέρουσες και στα δύο φύλα, και τα κορίτσια είχαν ενεργό συμμετοχή σε όλες τις φάσεις. Τέλος, το ζήτημα των μελλοντικών θέσεων εργασίας απασχόλησε αρκετά τα παιδιά και έθεσαν σχετικές ερωτήσεις στην τηλεδιάσκεψη με τον επιστήμονα.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές  ενδιαφέρθηκαν για το πρόβλημα της άνετης προσβασιμότητας στον χώρο του σχολείου που αντιμετωπίζουν άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, και συγκεκριμένα τυφλοί και άνθρωποι σε αναπηρικά αμαξίδια.Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν συνολικά 104 (52 μαθητές Α  Γυμνασίου και 52 μαθητές Β Γυμνασίου). H ευαισθητοποίησή τους έγινε  μέσω  της δραστηριότητας: ΕΛΑ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΜΟΥ. Πραγματοποιήθηκε  επίσκεψη στο σχολείο  αντιπροσωπείας του συλλόγου αθλητών μπάσκετ με αναπηρία «Μέγας Αλέξανδρος 1994».Οι αθλητές του συλλόγου συζήτησαν   με τα παιδιά για την καθημερινότητά τους, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, αλλά και το πώς οι κανόνες του μπάσκετ με αμαξίδιο είναι ίδιοι με το μπάσκετ που παίζουν τα παιδιά. Στο τέλος, οι ίδιοι οι μαθητές και οι μαθήτριες δοκίμασαν να κινηθούν και να αγωνιστούν με αμαξίδια.

Μαθαίνω:  Οι μαθητές  απέκτησαν γνώσεις για τη δημιουργία χαρτών υπό κλίμακα, στα πλαίσια του μαθήματος της γεωγραφίας. Με τη βοήθεια επιστημόνων του τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ., έμαθαν τη δημιουργία ψηφιακών διαδραστικών χαρτών με τη χρήση του λογισμικού ARCGIS και της εφαρμογής FIIED Maps του κινητού τηλεφώνου. Ακόμη, παρακολούθησαν σεμινάριο 3D σχεδίασης στο λογισμικό Tinkercad  από τον τομέα Διδακτικής της Φυσικής του τμήματος Φυσικής του Α.Π.Θ. Επιπλέον, γνώρισαν τη γραφή  BRALLIE για τυφλούς.  Τέλος,  γνώρισαν  τη δημιουργία ηλεκτρονικών κυκλωμάτων με τη χρήση μικροεπεξεργαστή Arduino UNO, στα πλαίσια του μαθήματος της πληροφορικής και των εργαστηρίων δεξιοτήτων στην ενότητα STEM. 

Κατά την εφαρμογή του σεναρίου οι μαθητές κατάφεραν:

• Να αποκτήσουν δεξιότητες υλοποίησης  γνώσεων στην καθημερινή ζωή για την επίλυση προβλημάτων
• Να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους
• Να διερευνούν, να ενεργούν και να ανακαλύπτουν
• Να θέτουν ακριβή και λογικά ερωτήματα
• Να διατυπώνουν υποθέσεις
• Να σχεδιάζουν έρευνα 
• Να εξάγουν συμπεράσματα και να εξετάζουν τη συμβατότητά τους με τις υποθέσεις τους.

Δρω:

• Οι μαθητές  χαρτογράφησαν, υπό κλίμακα,  το προαύλιο του σχολείου εντοπίζοντας τους χώρους που υπάρχει δυσκολία προσβασιμότητας για άτομα με ειδικές ανάγκες.
• Με τη βοήθεια του λογισμικού ARCGIS και της εφαρμογής FIED Maps του κινητού τηλεφώνου δημιούργησαν έναν ψηφιακό διαδραστικό χάρτη προσβασιμότητας στην περιοχή γύρω από το σχολείο όπου καταγράφηκαν αναλυτικά όλες οι περιπτώσεις που υπήρχε πρόβλημα πρόσβασης για άτομα με αναπηρία (πχ. έλλειψη διάβασης, στενό πεζοδρόμιο, σπασμένα πλακάκια, έλλειψη μπάρας κτλ). Στην καταγραφή συμμετείχαν όλοι οι μαθητές καθώς και οι γονείς για τη λήψη όσο το δυνατόν περισσότερων μετρήσεων. Ο χάρτης προσβασιμότητας μπορεί να αξιοποιηθεί από τις δημοτικές αρχές. 
• Με τη βοήθεια της τρισδιάστατης σχeδίασης σχεδιάστηκαν επιγραφές των αιθουσών και των χώρων του σχολείου σε γραφή BRALLIE.
•  Σχεδιάστηκε τρισδιάστατη παιδική χαρά στο λογισμικό Tinkercad για παιδιά με ειδικές ανάγκες που περιελάμβανε γήπεδο ποδοσφαίρου με  ηχητική μπάλα με κουδουνάκι, ειδικές κούνιες, μύλο και τραμπολίνο  με ράμπες με ράμπες για αναπηρικά αμαξίδια, μπασκέτα σε χαμηλό ύψος, τραμπάλες με λαβές και ειδικούς ιμάντες προστασίας κ.α.
• Με τη βοήθεια με ΑRDUINO UNO, αισθητήρα απόστασης υπερύθρων και βομβητή  κατασκευάστηκε από τους μαθητές συσκευή για τον εντοπισμό εμποδίων για άτομα με μειωμένη όραση.

 Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν αφίσες με τον χάρτη προσβασιμότητας και τον χάρτη του σχολείου, εκτύπωσαν στον 3D εκτυπωτή της επιγραφές με γραφή BRALLIE,   ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά  και υποστηριζόμενοι από τις οικογένειές  τους , που συμμετείχαν στη καταγραφή δεδομένων  του χάρτη, και των μελών της σχολικής κοινότητας δημοσιοποίησαν το έργο τους στην ιστοσελίδα του σχολείου,το παρουσίασαν στο συνέδριο CONNECT και σε ανοιχτή εκδήλωση στο σχολείο. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν  πλήρως  ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ωστόσο, λόγω της έκτασης των δραστηριοτήτων, κάποιες από αυτές  ολοκληρώθηκαν στα πλαίσια ομίλων.  Ήταν ένα  ιδιαίτερα χρήσιμο, εποικοδομητικό και καινοτόμο πρόγραμμα  συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και εναρμονισμένο με τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης για τη δημιουργία πόλεων και οικοσμών χωρίς αποκλεισμούς, για  τη διασφάλιση υγιούς ζωής και την προαγωγή της ευημερίας χωρίς αποκλεισμούς για όλους. Μέσα από τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων, εκτός σχολικής αίθουσας, οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με σύγχρονα μεθοδολογικά εργαλεία μάθησης και ευαισθητοποιήθηκαν σε κοινωνικά  προβλήματα.Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη  για άλλους δασκάλους επειδή τους παρέχει τη δυνατότητα νοηματοδότησης και άμεσης εφαρμογής της γνώσης από τους μαθητές τους για την επίλυση προβλημάτων. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από  τη Διεύθυνση του σχολείου, τον Σύλλογο Διδασκάντων και τους  φορείς του Πανεπιστημίου που βοήθησαν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων από τους μαθητές.
                                                       

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν  ιδαίτερα συμμετοχικοί σε όλες τις φάσεις διεξαγωγής του προγράμματος και ευαισθητοποιημένοι  σε πολύ υψηλό βαθμό. Ένιωσαν ιδαίτερα υπερήφανοι για τις δημιουργίες τους.

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  της ενασχόληση των οικογενειών, μέσω της συμμετοχής τους  στη συλλογή δεδομένων του ψηφιακού χάρτη,    της  συμμετοχής των κοριτσιών, που έδειξαν μια ιδιαίτερη κλίση και δεξιότητα στην 3D σχεδίαση και της ευαισθητοποίησης των μαθητών για τις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρινίστε: πολλοί μαθητές εκδήλωσαν  έντονο ενδιαφέρον  να  γνωρίσουν  κι άλλες πτυχές και δυνατότητες  του λογισμικού ARCGIS  ή  αναζήτησαν κι άλλα αντίστοιχα μεθοδολικά εργαλεία  χαρτογράφησης. Επιπλέον υπήρξε ενδιαφέρον για τις δυνατότητες  του μικροεπεξεργή Arduino Uno με  τη χρήση κι άλλων αισθητήρων. Επίσης,  μαθητές με ιδιαίτερη  κλίση στην  τρισδιάστατη σχεδίαση  ξεκίνησαν να ασχολούνται και με πιο σύνθετα  σχεδιαστικά εργαλεία, όπως το  Blender. 

Αυτή η καλή πρακτική παρουσιάζει μια πρωτοβουλία ανοιχτής σχολικής εκπαίδευσης για το CONNECT, που αναπτύχθηκε από το ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΖΕΡΜΙΑΔΩΝ υπ’ ευθύνη της εκπαιδευτικού Ζερβάκη Γαλάτειας ΠΕ04.02, από 01 / 11/ 2022 έως 30 / 05 / 2023. Στις δραστηριότητες συμμετείχε ένας επιστήμονας, η Καθηγήτρια Δρ. Μαρία Βαμβακάκη από το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Υλικών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Υποστηρίχτηκε από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κρήτης. Αυτή η πρακτική παρουσιάστηκε προηγουμένως εδώ.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές ασχολήθηκαν με ένα πραγματικό πρόβλημα, τη χρήση πλαστικών στη συσκευασία και τη μεταφορά τροφίμων. Με τη βοήθεια φύλλου εργασίας, κατέγραψαν τους τρόπους με τους οποίους τα τρόφιμα που καταναλώνουν καθημερινά, έρχονται σε επαφή με πλαστικά. Επίσης, κατέγραψαν τα είδη των τροφίμων που υπάρχουν στην αγορά και βρίσκονται σε επαφή με πλαστικά. Στη συνέχεια, αναρωτήθηκαν για τη σημασία που έχει η επαφή των τροφίμων με πλαστικές συσκευασίες και δοχεία, για την υγεία μας αλλά και την τύχη τόσης ποσότητας πλαστικού που χρησιμοποιείται. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν συνολικά 20, προερχόμενοι από την Α’ και Β’ Λυκείου, ηλικίας 15 – 17 ετών.

Μαθαίνω:  Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για τη Χημεία των πολυμερών. Με τη βοήθεια επιστημονικών πηγών, διερεύνησαν τα είδη των πλαστικών και την τεχνολογία τους, τον τρόπο χρήσης τους και τον τρόπο ανακύκλωσής τους. Επίσης, με τη βοήθεια του επιστήμονα, συνέλεξαν απορίες και συζήτησαν σχετικά με τον τρόπο παραγωγής και ανακύκλωσης των πλαστικών. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν: 

• η διερευνητική επιστημονική μέθοδος (υπόθεση – πείραμα – συμπέρασμα), 
• η ανάλυση δεδομένων, 
• η αναζήτηση, αξιολόγηση και χρήση δεδομένων από το διαδίκτυο, 
• η συζήτηση με επιχειρήματα και κατόπιν λήψη αποφάσεων
• η έκβαση συμπερασμάτων και η σύνθεση προτάσεων
• η κριτική σκέψη και
• οι ψηφιακές δεξιότητες. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν ένα Φεστιβάλ Δράσεων Αντικατάστασης Πλαστικών στο σχολείο, όπου, αρχικά, ενημέρωσαν την υπόλοιπη μαθητική κοινότητα για το πρόβλημα που δημιουργούν τα πλαστικά στην υγεία μας. Έπειτα, κατασκεύασαν τσάντες από παλιά μπλουζάκια με χρήση ραπτομηχανής και ανακύκλωσαν εφημερίδες, που μάζευαν οι μαθητές δύο μήνες, προς κατασκευή χάρτινων ποτηριών για αντικατάσταση των πλαστικών. Πραγματοποιήθηκε λήψη βιντεο κατά τη διάρκεια της ανακύκλωσης και επένδυση μουσικού υπόβαθρου σε αυτό, με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου clipchamp.com. Ακόμα, κατασκεύασαν ένα ψηφιακό βιβλίο με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου storyjumper.com, όπου συγκέντρωσαν τη συνολική εμπειρία τους στη διαδικασία αυτή, αλλά και αρκετές συμβουλές ως προς το πώς θα μπορούσε κανείς να αντικαταστήσει το πλαστικό στην αποθήκευση και μεταφορά τροφίμων. Τέλος, συνέθεσαν μια παρουσίαση για το Μαθητικό Συνέδριο, στην πλατφόρμα Genial.ly. Ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από τους καθηγητές του σχολείου και τις οικογένειές τους.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση: Η δραστηριότητα είναι ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν αρκετά χρήσιμη, πιο εποικοδομητική για τη μαθησιακή διαδικασία, σε σχέση με την κλασσική διδασκαλία. Επίσης, αποτέλεσε πρόκληση για τους μαθητές μας, μιας και λόγω της ιδιομορφίας του τόπου (ορεινό σχολείο) με τις συνήθειες που έχει κάθε μαθητής (ελάχιστος χρόνος για ακαδημαϊκές δραστηριότητες) αλλά και λόγω του ότι είναι Λύκειο και έχουμε εκ φύσεως λιγοστό χρόνο να αφιερώσουμε σε διαδραστικές δραστηριότητες. Παρόλο, όμως, που ήταν πρόκληση, οι μαθητές μας ανταπεξήλθαν επάξια και κατάφεραν να κάνουν ένα βήμα πιο κοντά στις Φυσικές Επιστήμες. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για άλλους δασκάλους επειδή είναι σημαντικό για την Επιστήμη να αξιοποιούνται άλλες μέθοδοι, μαθητοκεντρικές, με δυνατότητα παρατήρησης, διερεύνησης, πειραματισμού και συμπεράσματος.

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [✓] Διεύθυνση του σχολείου  [✓] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
[ ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [✓] Άλλο:  Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων______

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές μας ενεπλάκησαν σε μεγάλο βαθμό στην υλοποίηση του σεναρίου. Η συμμετοχή τους ήταν, σε κάθε φάση, πρωταγωνιστική, καθώς οι ίδιοι μοιράστηκαν τις αρμοδιότητες μεταξύ τους. Έτσι, στο τέλος συνέβαλαν όλοι στο αποτέλεσμα. Η αρωγή των καθηγητών ήταν καθαρά υποστηρικτική κυρίως σχετικά με τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων, τα οποία οι μαθητές έμαθαν να χειρίζονται χωρίς μεγάλο κόπο. Έτσι, εκτός από της ψηφιακές δεξιότητες που βελτίωσαν, μαζί με την επικοινωνία και την συνεργατικότητα, έγιναν ομάδα και με τους καθηγητές τους, δείχνοντάς τους εμπιστοσύνη. Ανακάλυψαν καινούριες προοπτικές για το μέλλον τους και απέκτησαν άλλη εικόνα για το τι είναι Επιστήμη. Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε ότι μια μέρα θα ήθελε να γίνει ερευνητής και να χρησιμοποιήσει τη γνώση της τεχνολογίας και της επιστήμης για να κάνει κάτι καλό στον τόπο του.

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[✓ ] ενασχόληση των οικογενειών [✓ ] συμμετοχής των κοριτσιών[ ✓] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
      με τις επιστήμεςστην επιστήμητη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Οι γονείς συνέβαλαν αρκετά στη συνολική διαδικασία, καθώς οι πρώτες συζητήσεις των μαθητών γύρω από το θέμα ξεκίνησε με τον δικό τους ρόλο. Επίσης, βλέποντας ότι τα παιδιά τους συμμετείχαν σε κάτι καινοτόμο και διαφορετικό από μια κλασσική μαθησιακή διαδικασία, τους παρότρυναν και τους βοηθούσαν πολλές φορές να διεκπεραιώσουν την εργασία. Η συμμετοχή των κοριτσιών ήταν εμφανώς μεγαλύτερη κι αυτό συνέβη γιατί τύχαινε στα συγκεκριμένα τμήματα να είναι κορίτσια αυτά τα παιδιά που δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον στις Φυσικές Επιστήμες. Παρόλα αυτά, όλα τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τις δυνατότητές τους, με την ικανότητά τους να μπορούν να παρουσιάζουν την εργασία τους σε κοινό, κάτι το οποίο έκαναν για πρώτη φορά. Επίσης, εντυπωσιάστηκαν, όχι μόνο από την Επιστήμονα με την οποία συζήτησαν τους προβληματισμούς τους, αλλά και κατά τη συμμετοχή τους στο Μαθητικό Συνέδριο, όπου αλληλεπίδρασαν με τόσους συνομήλικούς τους, από άλλα μέρη και σχολεία και με διαφορετικές συνήθειες, και ανακάλυψαν ποια μπορεί να είναι η δύναμη ενός νέου και με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνογνωσία που ήδη κατέχουν.

Νοιάζομαι: Οι μαθητές διαπίστωσαν την ανάγκη να γνωρίσουν και να παρατηρήσουν τον διάστημα ως ένα χώρο που αποτελεί μέρος του περιβάλλοντός μας, συνειδητοποιώντας τον ρόλο του για την διατήρηση του ανθρώπου στο παρόν και το μέλλον, καθώς και την ανάγκη για την διατήρησή του διαστήματος ως χώρο χωρίς πυρηνικά και οποιασδήποτε άλλης μορφής απόβλητα. Διαπίστωσαν ακόμη ότι το σχολείο δεν διέθετε τηλεσκόπιο και με την βοήθεια και την καθοδήγησή μας, αφού μελετήθηκαν τα είδη και ο τρόπος λειτουργίας των τηλεσκοπίων, αποφασίσθηκε από κοινού με τους μαθητές να προσπαθήσουμε να σχεδιάσουμε και να κατασκευάσουμε με την βοήθεια των γονιών τους, τηλεσκόπια από καθημερινά και κατά προτίμηση ανακυκλωμένα υλικά.                  Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν αρχικά 25, αλλά μετά την αποχώρηση ενός, έμειναν 24 και προέρχονταν και από τις τρεις τάξεις του Λυκείου μας.  Δηλαδή ήταν ηλικίας 16 – 18 ετών, και συμμετείχαν στους Ομίλους Αστρονομίας & Αστροφυσικής του σχολείου μας.   Οι δυο Όμιλοι συναντιόμασταν μαζί κάθε Τρίτη και Παρασκευή μετά το πέρας των μαθημάτων από τις 13:45 – 14:45, με μεγάλη θυσία ελεύθερου χρόνου και από μας και τους μαθητές μας, αφού η εκπαιδευτική νομοθεσία των ΓΕΛ δεν επιτρέπει την συμπερίληψη των Ομίλων στο εκπαιδευτικό ωράριο, πράγμα που ίσχύει για τους Ομίλους στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία. Αυτό βέβαια είχε ως άμεση συνέπεια ότι εκτός από έναν αρκετά συμπαγή πυρήνα περίπου 9 μαθητών κυρίως της 1ης Λυκείου, που παρακολουθούσαν ενεργά και συμμετείχαν ανελειπώς στις συναντήσεις, να μην συμμετέχει στους Ομίλους τακτικά, αλλά εκ περιτροπής μια αρκετά μεγάλη μερίδα μαθητών των δυο ανώτερων τάξεων του Λυκείου μας. Την μερίδα αυτή των μαθητών αποφασίσαμε να την διατηρήσουμε στον Όμιλο, παρά τις απουσίες της, μη εφαρμόζοντας αυστηρά τα σχετικά περί των Ομίλων για χάρη της ωφέλειάς τους, αναλογιζόμενοι της δυσκολίες της προετοιμασίας τους για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις για την είσοδό τους στην επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα.  

Μαθαίνω:  Οι μαθητές παράλληλα με την σχεδίαση και την κατασκευή  των τηλεσκοπίων και τον τρόπο λειτουργίας τους πήραν βασικές και προχωρημένες γνώσεις Αστρονομίας  και Αστροφυσικής .

Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν:

1. Η έρευνα για αποτελεσματική αναβάθμιση (upcycling) των καθημερινών και χρησιμοποιημένων υλικών για μετασχηματισμό και εξέλιξή τους σε χρήσιμα όργανα για την ζωή και την επιστήμη,
2. Η γνωριμία με την έρευνα και η καλλιέργεια των ερευνητικών τους δεξιοτήτων
3. H επεξεργασία και η ανάλυση των δεδομένων, 
4. Η συζήτηση και η διερεύνηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων στην πράξη 
5. Η λήψη και σύνταξη συμπερασμάτων, 
6. Η σύσταση και η συνεργασία ερευνητικών ομάδων,
7. Η δεξιότητα στην δημιουργία παρουσιάσεων και η δεξιότητα της παρουσίασής τους στο κοινό,
8. Η επίγνωση των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων τους σε ένα πανελλήνιο αλλά και διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον. 

Δρω: Οι μαθητές με την συνεργασία των γονιών τους σχεδίασαν μορφές τηλεσκοπίων, που τις συζήτησαν και τις εξέλιξαν, με την βοήθεια και την καθοδήγησή μας κατά την διάρκεια των συναντήσεων των Ομίλων μας και από κοινού διαλέχθηκε το καταλληλότερο σχέδιο τηλεσκοπίου για την κατασκευή του στην τάξη. Το τηλεσκόπιο αποφασίστηκε να είναι Νευτόνειο κατοπτρικό τύπου Dobsonian αλλά με την καινοτόμα ιδέα να είναι μεταβλητού μήκους για να επιδέχεται πειραματισμούς με εναλλαγή και δοκιμή διαφορετικών κατόπτρων. Το τηλεσκόπιο αυτό θα είχε ως πρωτεύον κάτοπτρο ένα στρόγγυλο μεγεθυντικό καθρεφτάκι μπάνιου ένα λοξά κομμένο τεμάχιο κουρτινόξυλου και μη χρησιμοποιημένους πλαστικούς σωλήνες αποχέτευσης.  Στην συνέχεια οι μαθητές βοήθησαν την απόσπαση των περιμετρικών πλακών από μελαμίνη κάποιων άχρηστων παλιών εδρών του σχολείου μας με σκοπό την επαναχρησιμοποίησή των πλακών αυτών στην δημιουργία της βάσης του τηλεσκοπίου και την παράλληλη μετατροπή των παλιών εδρών σε κατάλληλα τραπέζια ανάγνωσης για την δημιουργία αναγνωστηρίου στο σχολείο. Σε όλη την κατασκευή του τηλεσκοπίου οι μαθητές βοηθούσαν ποικιλοτρόπως, είτε φωτογραφίζοντας την διαδικασία, είτε κρατώντας τα προς κοπή και συναρμολόγηση κομμάτια, ενώ εμείς φυσικά φροντίζαμε να μην δημιουργηθεί ο παραμικρότερος κίνδυνος για όλους μας, λαμβάνοντας πάντα όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλειά και την αποφυγή τραυματισμών. Τέλος οι μαθητές ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ετοιμάζοντας εργασίες πάνω σε ό,τι έμαθαν, συνθέτοντάς τες σε Powerpoint και τις παρουσίασαν στους άλλους μαθητές σε εκδήλωση του σχολείου.

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:

Η δραστηριότητα δεν ήταν πλήρως ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών του σχολείου, αλλά είχε στοιχεία από την  Γεωμετρία με τις διάφορες γεωμετρικές κατασκευές στην σχεδίαση και την κατασκευή του τηλεσκοπίου, την Φυσική αφορώντας τον τομέα της Οπτικής, την Πληροφορική με την χρήση του διαδικτύου και την δημιουργία των εργασιών των παρουσιάσεων και την δημιουργία βίντεο καθώς και με  το μάθημα της Οικονομίας, όσον αφορά στην αποδοτικότερη αξιοποίηση των υπαρχόντων πόρων.        Ήταν πραγματικά κάτι πολύ χρήσιμο και καινοτόμο γιατί έδωσε την ευκαιρία να συμμετέχουν στην δράση 

και ενεργοποίησε μαθητές με μειωμένο ενδιαφέρον για το σχολικό πρόγραμμα, αναδεικνύοντας δεξιότητες που και οι ίδιοι δεν γνώριζαν ότι είχαν.   Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί ακόμη να χρησιμεύσει στην ανάπτυξη της εκτίμησης των μαθητών και των γονιών τους για τους δασκάλους τους, έξω από την πίεση της βαθμολόγησης και της ολοκλήρωσης της σχολικής ύλης, αποτελώντας συγχρόνως ένα αποδοτικό εργαλείο για την καλλιέργεια των κρυμμένων δεξιοτήτων των μαθητών, των γονιών και των δασκάλων τους.

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [ναι ] Διεύθυνσητουσχολείου  [ναι ] σχολικό σύλλογο διδασκόντων του σχολείου
[ όχι ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [ναι ] Άλλο: Εταιρεία Αστρονομίας & Διαστήματος του Βόλου.

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές ήταν ενθουσιασμένοι με την κατασκευή από κοινού ενός τηλεσκοπίου αντιλαμβανόμενοι στην πράξη την λειτουργία του καθώς και την απλότητα και την αμεσότητα της εφαρμογής της επιστήμης  μέσα από καθημερινά υλικά και τις δυνατότητές τους. 

Ως παράδειγμα, ένας μαθητής ανέφερε: « Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα ήμουν ποτέ ικανός να συμμετέχω ενεργά στην κατασκευή ενός τηλεσκοπίου και μάλιστα από τόσο απλά υλικά. Ήταν πραγματικά ένα μάθημα ζωής για όλους μας και σας ευχαριστούμε πολύ γι αυτό!»

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της: 

[  ναι ] ενασχόληση των οικογενειών [ ναι  ] συμμετοχής των κοριτσιών [ναι] ευαισθητοποίησης των μαθητών για την έρευνα  στις επιστήμες και για τη σταδιοδρομία τους στις φυσικές επιστήμες

Πιο συγκεκριμένα ο κύριος κορμός των 9 μαθητών που παρακολουθούσαν και συμμετείχαν ενεργότερα στις δραστηριότητες του Ομίλου αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από κορίτσια με ελάχιστη κλίση προς τα θετικά μαθήματα και σχεδόν αποκλειστικά θεωρητικού προσανατολισμού, που  χωρίς την ευσυνειδησία και την βοήθειά τους το πρότζεκτ δεν θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να υλοποιηθεί. Επίσης οι οικογένειες των μαθητών δέχθηκαν και ενθάρυναν την επιπλέον παραμονή των μαθητών στο σχολείο, εκτός σχολικού ωραρίου και βοήθησαν στην σχεδίαση των τηλεσκοπίων και την δημιουργία των παρουσιάσεων  της δράσης των παιδιών τους στους δύο Ομίλους. Κατά γενική ομολογία των συμμετεχόντων μαθητών οι δραστηριότητες  αύξησαν το ενδιαφέρον τους και άλλαξαν την άποψή τους  για τις Φυσικές Επιστήμες τις οποίες μέχρι πριν τις θεωρούσαν ως κάτι απρόσιτο για αυτούς.

Μαθαίνω: Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις για το ρόλο και τη σημασία των ΑΠΕ λαμβάνοντας υπόψιν την ορθολογική ενσωμάτωσή τους σε τοπία και οικοσυστήματα, συνεκτιμώντας τις λειτουργίες και την αξία τους. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν:

• επεξεργασία ερωτήσεων,
• ανάλυση δεδομένων,
• συζήτηση ισχυρισμών και αποδεικτικών στοιχείων,
• λήψη ή σύνταξη συμπερασμάτων,
• γνωριμία με τους τρόπους και τα στάδια διεξαγωγής μιας έρευνας,
• εξοικίωση με τεχνικές αναζήτησης, αξιολόγησης και παρουσίασης πληροφορίας μέσα από μια ποικιλία πηγών,
• ανάπτυξη ικανοτήτων συνεργασίας, δημιουργικής έκφρασης και παρουσίασης.

Νοιάζομαι: Ο πλανήτης αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα διαφόρων ειδών. Συχνά, όμως, θα πρέπει να ξεκινάμε από τα απλά προβλήματα της κοινότητάς μας, ώστε να βρίσκουμε βιώσιμες λύσεις που θα έχουν διάρκεια. Με τον τρόπο αυτό, εξοικειωνόμαστε με την «κουλτούρα του ενεργού πολίτη», μαθαίνουμε να βρίσκουμε λύσεις, να τις εφαρμόζουμε, ενώ δείχνουμε έντονο ενδιαφέρον για τη γειτονιά μας. Κάθε γειτονιά έχει δικά της προβλήματα, τα οποία συχνά ισχύουν και για το ευρύτερο πλαίσιο της πόλης μας. Έτσι, οι 16 μαθητές του Ε’2 του σχολείου μας αποφάσισαν να ασχοληθούν με τα προβλήματα της γειτονιάς τους.   

Μαθαίνω:  Το εκπαιδευτικό σενάριο «Αποτυπώνω μέσα από τη φωτογραφία τα προβλήματα του τόπου μου και εφαρμόζω λύσεις» είχε σκοπό να παρακινήσει του μαθητές και τις μαθήτριες να συνδέσουν τις γνώσεις τους γύρω από το φως, να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο της φωτογραφίας, να απεικονίσουν προβλήματα της ευρύτερης γειτονιάς  τους και έπειτα, να βρουν λύσεις, να τις υλοποιήσουν και να τις αναδείξουν με τη μορφή μια πολυτροπικής εγκατάστασης (installation).  

Δρω:  Οι μαθητές και οι μαθήτριες αφού φωτογράφισαν τα διάφορα προβλήματα της γειτονιάς τους, τα ομαδοποίησαν και έπειτα βρήκαν λύσεις για το καθένα. Συγκεκριμένα, επικοινώνησαν με το κυνοκομείο της πόλης, πήραν συνέντευξη από εθελοντές και σε συνεννόηση μαζί τους μάζεψαν τροφή για τα αδέσποτα. Έπειτα, έστειλαν επιστολή στη γραμματεία του δημαρχείου αναφέροντας προβλήματα σχετικά με τη πεζοδρόμηση, τα σκουπίδια και κάποια μεγάλα δέντρα της περιοχής. Τέλος, έφτιαξαν δικά τους φυλλάδια σχετικά με το παράνομο παρκάρισμα και τα διαμοίρασαν στην περιοχή. Επίσης, έφτιαξαν και τοποθέτησαν σε διάφορα σημεία (εκτός σχολείου) κάδους ανακύκλωσης.  

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Το πρόγραμμα αυτό άνοιξε την τάξη προς την τοπική κοινότητα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανυπομονούσαν να κάνουν το πρόγραμμα σε διάφορες στιγμές της ημέρας, καθώς όσα έφτιαχναν, έγραφαν και δημιουργούσαν είχαν άμεσο αντίκρυσμα στην καθημερινότητά τους και χαρακτηρίζονταν από υπαρκτό και συγκεκριμένο «νόημα». Η επαφή με επιστήμονες και φορείς της κοινότητας ήταν ιδιαίτερα βοηθητική και έδινε πρόσθετο ενδιαφέρον στα παιδιά.  

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  τη διεύθυνση του 41ου Δ.Σ. Ηρακλείου.  

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές και οι μαθήτριες οργάνωσαν μια πολυτροπική εγκατάσταση στον χώρο της τάξης και παρουσίασαν αναλυτικά σε διάφορες μορφές όσα έκαναν μέσα από το πρόγραμμα. Έφτιαξαν έργα τέχνης, παιχνίδια, πρόσθεσαν ήχο και εικόνα στις σκέψεις και τις πράξεις τους. Η έκθεση φάνηκε «φανταστική», «ιδιαίτερη» και «ενδιαφέρουσα» όπως την χαρακτήρισαν οι γονείς που μας επισκέφτηκαν.  

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[  χ ] ενασχόληση των οικογενειών   [ χ  ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [  χ] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Παρακαλώ διευκρίνηστε Όλα τα παιδιά συμμετείχαν και συνεργάστηκαν. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ ενθαρρυντικό για όλους μας. Κορίτσια και αγόρια βρήκαν κίνητρο και ενδιαφέρον στις δραστηριότητες. Οι γονείς χάρηκαν με τον ενθουσιασμό των παιδιών τους και συνεργάστηκαν πολύ καλά.  

Νοιάζομαι: Οι μαθητές  ασχολήθηκαν με την καταγραφή και μελέτη των απειλών και των κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα Οικοσυστήματα μας και ειδικότερα το Εθνικό Πάρκο Λευκών Ορέων. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν ηλικίας 10 ετών και πηγαιναν στην Δ Δημοτικού. Ηταν δύο τμήματα και συνολικά στο πρόγραμμα συμμετείχαν 35 μαθητές. 

Μαθαίνω:  Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν να εξερευνήσουν μέσω ΤΠΕ το φαράγγι της Σαμαριάς. Οι μαθητές αρχικά ασχολήθηκαν με την κατανόηση του  τρόπο αναγνωσης, προσανατολισμού και επεξεργασίας ενός ψηφιακού χάρτη (GIS) αλλά και τις δυνατότητες του GPS. Με την βοήθεια ηλεκτρονικων αρχείων που έλαβαν από τον Φορέα διαχείρισης Εθνικούς δρυμού Σαμαριάς και την χρήση της εφαρμογής υπολογιστή Google Earth καταφέραν να δούν το μονοπάτι του φαραγγιού αλλά και να μάθουν πως μπορούν να διαβάσουν και να προσανατολίσουν ένα χάρτη.  Ακόμα μέσα από την ιστοσελίδα Geogreece βρήκαν πληροφορίες για την χλωρίδα και την πανίδα του τόπου μας, τους Εθνικούς δρυμούς αλλά και τους βιότοπους που υπάρχουν.  Από τις πληροφορίες που συλλέξανε κάθε ομάδα πρότεινε 3 ερωτήσεις και έτσι κάθε τμήμα έφτιαξε από ένα Quiz. Για την δημιουργία του quiz χρησιμοποιήσαν την εφαρμογή kahoot. Έπειτα επισκεφτήκαν το εργαστήριο Χωρικών Πληροφοριακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Εκεί τους υποδέχτηκε ο καθηγητής και υπεύθυνος του εργαστηρίου, κ. Παρτσινέβελος Παναγιώτης, όπου μαζί με την ερευνητική του Ομάδα, τους  ξενάγησε στους χώρους του εργαστηρίου και συζήτησαν μαζί για την αξιοποίηση συστημάτων πληροφορικής στην αναπαράσταση χαρτών, καθώς και για τα αυτόματα συστήματα γεωεντοπισμού (GPS).  Συγκεκριμένα, είδαν πως μπορούν να χρησιμοποιήσουν drone με ενσωματωμένο gps για την πρόληψη πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών καθώς και για τη διάσωση ατόμων στο φαράγγι της Σαμαριάς. Επίσης, δημιουργήσαν ένα πραγματικό ανάγλυφο χάρτη της περιοχής της Σαμαριάς με τη χρήση του εργαλείου Sandmap. 

Δρω: Στο τέλος, οι μαθητές ετοίμασαν μία μακέτα με το φαράγγι της Σαμαριάς και συγκριμένα το σημείο Πόρτες. Κατόπιν κατασκευάσαν με την χρήση του μικροελεγκτή Arduino ένα μηχανισμό ειδοποίησης πυρκαγιάς (fire alarm). O μηχανισμός αυτός σχεδιάστηκε και προγραμματίστηκε μέσω της εφαρμογής tinkercad με την βοήθεια των μαθητών της Γ Γυμνασίου του σχολείου. Ετσι ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες ομαδικά και υποστηριζόμενοι από την οικογένεια τους αλλά και το Γυμνάσιο του σχολείου. Η παρουσίαση του εργασίας τους έγινε στο Μαθητικό Συνέδριο Connect στις 21 Μαίου 2022. 

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Η δραστηριότητα ήταν ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σπουδών. Ήταν μία πρόκληση αφού αφενός έπρεπε να συνδιαστούν τα μαθήματα Πληροφορικής, Καλλιτεχνικών και Εργαστηρίων Δεξιοτήτων και όλα αυτά σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα. Η ανοιχτή σχολική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για άλλους δασκάλους επειδή η παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ μετασχηματίζει τις παραδοσιακές πρακτικές διδασκαλίας και ενισχύει την ενεργό εμπλοκή των μαθητών σε όλες τις φάσης της διδακτικής διαδικασίας. Η συμμετοχή ενπιστημόνων στην διαδικασία αυτή δεν μπέρδεψε τους μαθητές αλλά τους βοήθησε να εμβαθύνουν στο θέμα που μελέτησαν. 

Η αλλαγή/καινοτομία υποστηρίχθηκε από:  [+] Διεύθυνση του σχολείου  [   ] σχολικός σύλλογος/δίκτυο
                                                       [  ] Τοπική αυτοδιοίκηση  [  ] Άλλο:  ________________________________ 

Αποτελέσματα μαθητών: Οι μαθητές είδαν θετικά το πρόγραμμα, τους ενθουσίασε η αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων σε κάθε φάση του προγράμματος και συμμετείχαν πολύ ενεργά σε αυτό. Δημιουργήθηκαν  προβληματισμοί ως προς το κινδύνους και τις απειλές που αντιμετωπίζουν τα οικοσυστήματα μας, αλλά τους ενθάρρυνε ιδιαίτερα τόσο η πρόταση τους για αντιμετώπιση των πυρκαγιών μέσω μία ηλεκτρονικής ιδιοκατασκευής όσο και το γεγονός ότι υπάρχουν επιστήμονες που ασχολούνται με την προστασία τους. 

Αυτή η πρακτική συνέβαλε στην αύξηση της:  

[   ] ενασχόληση των οικογενειών   [   ]  συμμετοχής των κοριτσιών    [+] ευαισθητοποίησης των μαθητών για
       με τις επιστήμες                                 στην επιστήμη                                 τη σταδιοδρομία στις φυσικές επιστήμες 

Παρακαλώ διευκρίνηστε: Οι μαθητές αλληλεπίδρασαν με τεχνολογικά εργαλεία και εφαρμογές με σκοπό την εξικοίωση αλλά και την κατανόηση της χρησιμότητας τους. 

Νοιάζομαι: Στη φάση αυτή, διεγείρονται η περιέργεια και η ανάγκη των μαθητών για αναβάθμιση γνωστικού επιπέδου, διερευνώνται οι προϋπάρχουσες ιδέες και ενεργοποιείται η προηγούμενη γνώση. Το ενδιαφέρον και η συμμετοχή ενισχύονται μέσω μιας πραγματικής εργασίας που βασίζεται σε ένα κοινοτικό πρόβλημα, στην προκειμένη περίπτωση τον έλεγχο του COVID-19 και τους τρόπους κατασκευής μιας ευαίσθητης συσκευής αισθητήρων. Εντοπίζονται οι ανησυχίες και οι ανάγκες που σχετίζονται με το πρόβλημα και ιεραρχούνται οι προκλήσεις που πρέπει να διερευνηθούν και οι επηρεαζόμενοι κοινωνικοί φορείς που πρέπει να εμπλακούν. Να προκληθεί το ενδιαφέρον των μαθητών καλώντας τους να συμμετάσχουν σε ένα συμμετοχικό ερευνητικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και ελέγχου του Covid-19 (και άλλων παρόμοιων μολυσματικών ασθενειών) και επίσης να εξετάσουν πώς είναι δυνατόν να κατασκευάσουν οι ίδιοι τη συσκευή μελέτης. Αρχίζουν διερευνώντας πρώτα τις ανησυχίες και τις ανάγκες τους με τις οικογένειές τους και στη συνέχεια να θέσουν προτεραιότητες για τις προκλήσεις που πρέπει να διερευνηθούν. Το σενάριο διαμορφώνεται με βάση την ανάγκη για πιο άμεση επικοινωνία στις αίθουσες διδασκαλίας χωρίς να χάνεται η αίσθηση της ασφάλειας. Οι μαθητές που συμμετείχαν στις δραστηριότητες ήταν παιδιά 15-17 ετών που φοιτούσαν στο Λύκειο. Συνολικά συμμετείχαν 35 μαθητές στην όλη διαδικασία.   

Μαθαίνω:  Η φάση αυτή διευκολύνει την απόκτηση γνώσεων και την ανάπτυξη των επιστημονικών δεξιοτήτων και στάσεων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των υπό εξέταση ζητημάτων. Οι μαθητές χρησιμοποίησαν γνώσεις φυσικής, χημείας και προγραμματισμού. Οι δεξιότητες που εξάσκησαν οι μαθητές ήταν :  

• Να  κατανοήσουν τον τρόπο αντιμετώπισης ενός θέματος -πρόκλησης που βρίσκουν ενδιαφέρον. 
• Να  αποκτήσουν ερευνητικές δεξιότητες 
• Να  κατανοήσουν ότι συχνά σε ένα δεδομένο πρόβλημα-στόχο υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων και να αντιληφθούν την ύπαρξη διαφορετικών προσεγγίσεων. 
• Να διατυπώνουν προτάσεις-συστάσεις στους εμπλεκόμενους πολίτες και φορείς 
• Καλά ενημερωμένη συζήτηση, επικοινωνία, γραφή, ερμηνεία, εξαγωγή και παρουσίαση συμπερασμάτων βασισμένων στη γνώση 

• Συνεργασία,  

 Δρω: Σε αυτή τη φάση, οι μαθητές εφάρμοσαν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκτήθηκαν ώστε ν’ αναπτύξουν το τελικό προϊόν που τους είχε ανατεθεί. Στην προκειμένη περίπτωση, το τελικό προϊόν είχε τίτλο “Ανάπτυξη ενός ευαίσθητου αισθητήρα CO2 για τον έλεγχο και την προστασία από ιούς όπως ο SARS–CoV-2 σε κλειστούς χώρους”. Οι μελέτες και τα μέσα επίτευξης συνοψίστηκαν και κοινοποιήθηκαν με ανοικτή επιστολή. Οργανώθηκε ένα σχολικό επιστημονικό συνέδριο, όπου ομάδες μαθητών παρουσίασαν τις εργασίες και τις προτάσεις τους στην εκπαιδευτική κοινότητα. Στο συνέδριο προσκληθηκαν εκπρόσωποι των φορέων χάραξης πολιτικής και άλλων σχετικών φορέων. Επίσης το έργο παρουσιάστηκε και στο 4ο Πανελληνιο Επιστημονικο Συνεδριο Π.Δ.Ε. Κρητης τον Μάιο του 2022.  

Συμπεράσματα σχετικά με την Ανοιχτή Σχολική Εκπαίδευση:  Με αφορμή την συμμετοχή της κοινότητας στο πρόγραμμα Connect–Horizon 2022 συζητήθηκε ο ζωτικός ρόλος που διαδραματίζει η εκπαίδευση στην προετοιμασία των μαθητών για τη συνεργατική αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και των τοπικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, η κλιματική αλλαγή, η καταστροφή του περιβάλλοντος, οι ασθένειες, οι ανισότητες και η βία. Η επαφή των μαθητών όχι μόνο με τους εκπαιδευτικούς αλλά και με τους επιστήμονες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής τους κάνει να σκέφτονται από κοινού και να μαθαίνουν την επιστήμη για την αντιμετώπιση παγκόσμιων και τοπικών προβλημάτων. 

Αποτελέσματα μαθητών: Σκοπός αυτού του Project ήταν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε ν’ αναπτύξουν οι μαθητές έναν επιστημονικό τρόπο σκέψης στην καθημερινή τους ζωή. Η χαμηλή πολιτισμική εξοικείωση με την επιστήμη, η έλλειψη προτύπων, η ελλιπής τριβή τους με πειραματικές μεθόδους διερεύνησης, καθώς και οι περιορισμένες ευκαιρίες συμμετοχής στην επιστήμη εκτός της τυπικής εκπαίδευσης οδηγεί σε στέρηση “επιστημονικού κεφαλαίου”. Η λύση είναι να προστεθούν περισσότερες ευκαιρίες στο πρόγραμμα σπουδών για αυτούς τους μαθητές, να μάθουν τι κάνουν οι επιστήμονες, να μιλήσουν στις οικογένειές τους για την επιστήμη και να εκτιμήσουν τον αντίκτυπο της επιστήμης στον κόσμο. Η ικανοποίηση των παιδιών μετά το πέρας του project ήταν μεγάλη καθώς είδαν τις προσπάθειες τους ν ανταμείβονται, ολοκλήρωσαν τη κατασκευή με επιτυχία, συνάντησαν πληθώρα επιστημόνων με τους οποίους έλυσαν αρκετούς προβληματισμούς και επικοινώνησαν με ιδιαίτερη χαρά τα αποτελέσματά τους στο συνέδριο του CONNECT.